Owrzodzenia odleżynowe, czyli odleżyny są poważną dolegliwością pojawiającą się u pacjentów unieruchomionych. Najlepiej im zapobiegać, a wtedy, gdy się pojawiają, natychmiast rozpocząć ich leczenie. W tym celu stosuje się specjalne opatrunki i preparaty na odleżyny, które zabezpieczają rany i wspierają ich gojenie. Jak wybrać najlepsze plastry na odleżyny?
Odleżyny – podstawowe informacje
Odleżynami, inaczej owrzodzeniami odleżynowymi, nazywa się rany, które powstają w miejscu stałego nacisku na skórę. Bezpośrednią przyczyną powstania odleżyn jest zaburzenie mikrokrążenia w tkankach powstałe na skutek ucisku.
Dotykają one głównie pacjentów unieruchomionych – leżących lub siedzących w tej samej pozycji. Rany znajdują się przede wszystkim w punktach jak łokcie, pięty, kolana, biodra czy plecy.
Wyróżnia się 5 stopni ran odleżynowych:
1. Niewielki rumień widoczny na skórze, który blednie pod wpływem nacisku. Na tym etapie nie dochodzi jeszcze do trwałego zaburzenia mikrokrążenia w tkankach.
2. Rumień nie blednie, gdy naciska się na niego. Skóra twardnieje, mogą pojawić się na niej pęcherze, obrzęki.
3. Tworzy się rana, która odróżnia się od okolicznych tkanek. Zaczynają pojawiać się zmiany wynikające z obumierania tkanek, widoczna jest ropna maź, ziarnina.
4. Rana pogłębia się i dochodzi do warstwy tkanki tłuszczowej. W ranie widoczna jest tkanka martwicza.
5. Tkanka martwicza dochodzi do kości. Pojawiają się przetoki. Pacjent z tym stadium ran odleżynowych jest narażony na powstanie sepsy.
Określenie stopnia rany odleżynowej pozwala na dobór odpowiedniego rodzaju opatrunku. Można zrobić to samodzielnie lub wtedy, gdy nie wiadomo, co dobrać, skorzystać z porady lekarza lub pielęgniarki.
Rodzaje opatrunków na odleżyny
W sprzedaży można znaleźć różne rodzaje opatrunków na odleżyny. Są one przeznaczone na wszystkie rany trudno gojące się lub specjalnie tworzone z myślą o wspomaganiu gojenia odleżyn. Jakie plastry na odleżyny można zakupić?
Opatrunki poliuretanowe
Do ich produkcji stosowany jest materiał poliuretanowy, który ma postać cienkiej błony lub gąbki. Zadaniem takich opatrunków jest przede wszystkim odpowiednie osłonięcie rany przed dostępem drobnoustrojów, w tym bakterii chorobotwórczych mogących doprowadzić do sepsy.
Takie opatrunki na odleżyny polecane są wtedy, gdy nie doszło do znacznego wysięku. Wiele z nich ma przezroczystą budowę, dlatego umożliwiają one kontrolę rany.
Opatrunki hydrowłókniste
Są to materiały opatrunkowe charakteryzujące się znaczną chłonnością. Do produkcji tego rodzaju opatrunków stosowane są specjalne włókniny – miękkie i luźne, dlatego dobrze dopasowują się do ran. Najczęściej wymagają przykrycia opatrunkiem wtórnym.
Można stosować je w przypadku głębokich owrzodzeń odleżynowych, z wysiękami. Pochłaniają płyny i utrzymują właściwy poziom wilgoci w ranie. Również nie podrażniają delikatnej skóry. Nie są polecane w przypadku ran suchych, posiadających tkankę martwiczą.
Opatrunki hydrokoloidowe
Tego typu plastry na odleżyny używane są w leczeniu ran trudno gojących. Ze względu na swoją budowę umożliwiają kontrolowanie wysięków i utrzymują wilgoć w ranie. Mogą być używane w przypadku ran martwiczych.
Do produkcji opatrunków hydrokoloidowych (hydrożelowych) stosowane są składniki jak pektyny, żelatyna lub karboksymetyloceluloza. W porównaniu do opatrunków hydrowłóknistych tworzą warstwę żelową, która ułatwia regenerację naskórka.
Opatrunki alginianowe
To nowość na rynku opatrunków – materiały alginianowe produkowane są z polimerów algowych i soli wapniowo-sodowych kwasu alginianowego, które występują w wodorostach.
Takie opatrunki na odleżyny polecane są głównie przy znacznych wysiękach. Wytwarzają warstwę żelu, który wspiera nawilżenie i regenerację skóry. Również zmniejszają ilość drobnoustrojów w ranie.
Jakie dopasować opatrunki do stopnia odleżyn?
Opatrunki na odleżyny należy dobrać w zależności od stopnia zaawansowania rany. Gdy jest ona martwicza, pojawiają się wysięki, stosuje się inne rodzaje materiałów opatrunkowych niż wtedy, gdy rany są małe, powierzchowne.
Odleżyny z martwicą
Przed rozpoczęciem opatrywania ran należy dokładnie oczyścić je ze zmian martwiczych. To umożliwi rozpoczęcie procesu tworzenia nowych tkanek. W tym etapie rekomenduje się stosowanie opatrunków hydrokoloidowych, które nawilżają ranę i ułatwiają regenerację. Takie opatrunki z zewnątrz przykrywa się również innymi plastrami dla dodatkowej ochrony.
Odleżyny z ziarniną
W miarę regeneracji tkanek dochodzi do tak zwanej rozpływnej martwicy oraz tworzenia się ziarniny. Tym zmianom towarzyszy pojawienie się dużej ilości wysięków, które mogą powodować nadmierną macerację – marszczenie skóry. Zaleca się stosowanie opatrunków hydrowłóknistych oraz alganinowych, które zabezpiecza się wtórnymi opatrunkami poliuretanowymi.
Odleżyny gojące się i naskórkujące
Gdy rana dobrze się goi, nadal wymaga sprzyjającego, wilgotnego środowiska. Wysięki nie są już znaczne, dlatego najczęściej stosowane są opatrunki hydrokoloidowe lub poliuretanowe plastry na odleżyny, które utrzymują wilgoć i chronią skórę.
Aby wspierać gojenie się ran, stosowane są także specjalne preparaty na odleżyny, na przykład maści, kremy, aerozole. Wspomagają one regenerację naskórka, a także zmniejszają ryzyko powstawania ran.