Węzły chłonne są niewielkimi kulistymi lub owalnymi (fasolkowatymi) narządami wchodzące w skład układu limfatycznego, zwanego układem chłonnym. W organizmie człowieka układ limfatyczny pełni funkcję strażnika chroniącego przed chorobami. Limfadenopatia, czyli zapalenie węzłów objawiające się ich powiększeniem, zawsze oznacza wzmożony wysiłek układu odpornościowego – organizm toczy walkę z intruzami z zewnątrz lub ma problem z innym rozwijającym się procesem chorobowym niezwiązanym z czynnikami zewnętrznymi.
Budowa i funkcje układu chłonnego
Układ limfatyczny człowieka zbudowany jest z naczyń limfatycznych, które poruszane są za pomocą skurczy mięśni. Połączony jest z układem krwionośnym, ma charakter otwarty, a transportowana naczyniami limfa jest płynem ustrojowym, który krążąc po organizmie zbiera toksyny i odprowadza je do układu krwionośnego.
Początkiem układu chłonnego są naczynia włosowate, które zbierają płyn z tkanki łącznej. Naczynia łączą się w coraz większe, aż do miejsca, gdzie przechodzą w przewód piersiowy łączący układ limfatyczny z układem krwionośnym. Dzięki temu połączeniu limfa jest oczyszczana i czysta wraca do tkanek, aby znów wysprzątać wszelkie brudy.
Narządami układu są również węzły chłonne – jest ich około pięciuset, rozmieszczone są w całym organizmie, a największe ich skupienie występuje w pachwinach, pod pachami, na szyi, wokół uszu. Niektóre węzły są tuż pod skórą, inne ukryte są głębiej.
Podstawowa funkcja układu chłonnego, czyli transport płynów ustrojowych zanieczyszczonych toksynami jest zasadniczym mechanizmem obronnym organizmu. Wszelkie bakterie, zarazki, grzyby i pasożyty stanowiące zagrożenie dla zdrowia stają się celem dla układu odpornościowego, który zaczyna produkować komórki zwalczające te niebezpieczne organizmy. Nadprodukcję płynu oraz gromadzenie go w węzłach powodują również choroby autoimmunologiczne i nowotworowe, stąd kontrolowanie węzłów chłonnych jest niezwykle istotne z punktu widzenia diagnozy tych poważnych chorób.
Powiększenie węzłów chłonnych u dzieci – co może oznaczać?
Wielkość węzłów chłonnych waha się od 2 mm do około 2 cm. Ich powiększenie, szczególnie dobrze widoczne u dzieci, zawsze powinno wzbudzić czujność, gdyż jest to znak toczącego się procesu chorobowego.
Ogólnie powodów zmian w obrębie węzłów chłonnych u dzieci należy upatrywać w dwojakiego rodzaju grupach przyczyn:
– przyczyny infekcyjne, czyli ataki wirusów, bakterii, pasożytów lub grzybów,
– przyczyny nieinfekcyjne, czyli choroby autoimmunologiczne, nowotworowe, choroby tkanki łącznej, następstwo przerzutów, stosowanie niektórych leków, sarkoidoza, histiocytoza, choroby spichrzeniowe.
U zdrowych dzieci węzły są całkowicie niewidoczne i słabo wyczuwalne. Jednak zmienia się to w momencie infekcji lub innej choroby, która wzmaga pracę układu odpornościowego.
Częstym objawem zakażenia bakteryjnego lub wirusowego są powiększone węzły chłonne na szyi u dziecka. Powiększeniu węzłów szyjnych lub innych (zauszne, podżuchwowe, w okolicy pachwinowej) może towarzyszyć ich zwiększona ciepłota, zaczerwienienie i ból podczas dotykania. Powiększone węzły chłonne u dzieci występują zazwyczaj w towarzystwie kaszlu, kataru i gorączki, które są objawami charakterystycznymi dla infekcji.
Objawowe leczenie powiększenia węzłów nie jest koniecznością, chyba że ból jest bardzo silny. Można zastosować kompresy z nagietka, ale priorytetem dla opiekunów dzieci jest wizyta u lekarza, który po badaniu określi przyczynę powiększenia się węzłów limfatycznych.
Jakie badania zleca lekarz w przypadku powiększenia węzłów chłonnych u dziecka?
Podczas wizyty lekarz zrobi dokładny wywiad, w którym zapyta o czas trwania powiększenia węzłów, sprawdzi stan uzębienia, skontroluje kalendarz szczepień, zapyta o inne objawy chorobowe, kontakt z zakaźnymi chorobami i zwierzętami, obejrzy skórę chorego dziecka w poszukiwaniu urazów czy śladów po ukąszeniach owadów.
W większości przypadków powiększone węzły chłonne na szyi u dziecka znikają wraz z wychodzeniem z infekcji. Rodzice zawsze otrzymują od lekarza zalecenie dokładnego obserwowania węzłów, gdyż wiedza o tym jak długo utrzymują się powiększone węzły chłonne u dziecka może mieć kardynalne znaczenie dla stanu zdrowia malucha, a nawet dla jego życia. Jeśli, mimo leczenia infekcji, powiększenie węzłów nie znika przez 10 – 14 dni lekarz powinien zlecić wykonanie dodatkowych badań, które dadzą dokładniejszy pogląd na proces chorobowy. Najważniejszym, bardzo łatwym, a przy tym miarodajnym badaniem jest morfologia krwi. Przy powiększonych węzłach chłonnych największe znaczenie ma określenie ilości:
– krwinek czerwonych,
– poziomu hemoglobiny,
– płytek krwi
– krwinek białych, czyli leukocytów.
Jeśli ilość leukocytów jest zbyt duża, albo poniżej normy lekarz zleca zbadanie leukocytów pod względem zawartości procentowej każdej z pięciu grup krwinek białych: limfocytów, bazofilów, eozynofilów, monocytów, neutrofilów. Zachwianie proporcji między poszczególnymi rodzajami krwinek jest jednym z objawów chorób, czasem poważnych.
Bardzo przydatnym w diagnozie jest również badanie odczynu Biernackiego, czyli popularne OB. Oraz ustalenie poziomu białka C -reaktywnego CRP. Badanie ASO pozwala wykryć paciorkowce w gardle. Warto również wykonać wymaz z gardła, który umieszczony na specjalnym podłożu pozwoli wyhodować bakterie, które wywołały zakażenie.
Jest również grupa szczegółowych badań potwierdzających lub wykluczających różne rodzaje infekcji wirusowych.
W procesie stawiania diagnozy lekarze posługują się również USG węzłów chłonnych. Obraz z USG może wskazywać na zbieranie się w węźle treści ropnej – punkcja a następnie badanie wydzieliny ropnej znacznie skraca czas poszukiwania przyczyn choroby.
Czy powiększone węzły chłonne szyi z jednej strony są objawem poważnej choroby?
Wśród rodziców i opiekunów dzieci panuje powszechny pogląd, że powiększone węzły chłonne szyi z jednej strony oznaczają znacznie poważniejszą chorobę, niż symetryczne występowanie rozrostu węzłów. Generalizowanie takiego poglądu na wszystkie przypadki może doprowadzić do histerii i paniki. Żadne powiększenie węzłów nie może ujść uwadze rodziców, każda infekcja musi być wyleczona, a dziecko powinno być obserwowane nieustannie. Powiększenie węzłów szyjnych z jednej strony może być przyczyną tylko przeziębienia, ale może być również objawem bardzo poważnego procesu chorobowego, z nowotworem włącznie. Jeśli węzeł nie znika po zaaplikowaniu leków, należy natychmiast udać się do lekarza i domagać się dodatkowych badań diagnostycznych.
Leczenie powiększonych węzłów chłonnych
Jak wspomniano wyżej leczenie objawowe powiększeń węzłów raczej nie jest praktykowane. Bolesność, wrażliwość na dotyk, zwiększona ciepłota znikają zazwyczaj po podaniu antybiotyków czy innych leków.
Przy przeziębieniach obrzęki węzłów znikają bardzo szybko. Przy infekcjach bakteryjnych u dzieci najczęściej pomaga ustnie podany antybiotyk. W przypadkach szczególnie nasilonej infekcji antybiotyk podaje się dożylnie, czasem w warunkach szpitalnych. Jeśli węzły są zaatakowane mocno i zebrało się w nich dużo wydzieliny ropnej, lekarze wykonują drenaż węzła za pomocą nacięcia. Drenaż ma na celu opróżnienie, oczyszczenie węzła chłonnego z zainfekowanej treści.
Ten post ma jeden komentarz
Pamiętam, że kiedy byłam dzieckiem miałam co chwilę powiększone węzły. Był to straszny ból